FAI (Konflikt Udowo-Panewkowy) jak nazwa wskazuje, jest to sytuacja w której dochodzi do kontaktu panewki stawu biodrowego z kością udową, który powoduje ból. Złe dopasowanie tych struktur prowadzi do uszkodzenia chrząstki stawowej i obrąbka.
Diagnostyka
Zgodnie z “The Warwick Agreement”, żeby stwierdzić zespół konfliktu udowo panewkowego (FAI syndrome) muszą być spełnione 3 warunki:
- Symptomy – wyzwalany danym ruchem albo pozycją ból odczuwany w biodrze albo pachwinie. Ból może też być odczuwalny w plecach, pośladku albo udzie. Dodatkowo mogą występować klikania, blokowania, sztywność, ograniczenia zakresu albo uginanie się pod ciężarem.
- Objawy – Jeśli podczas biernego zgięcia, przywiedzenia i rotacji wewnętrznej biodra pojawi się znajomy ból to wynik testu jest pozytywny (FADIR impingement test).
Sam test ma bardzo wysoką czułość i niską specyficzność. Upraszczając oznacza to, że jeśli w teście nie ma bólu to nie ma FAI, ale jeśli ból się pojawia, to nie wiadomo co to jest. Ale ból podczas testu jest warunkiem stwierdzenia FAI. - Zmieniona struktura na obrazie RTG. (projekcja AP i osiowa)
Jeśli nie spełniasz któregokolwiek warunku to nie masz FAI. Sama zmiana budowy biodra na zdjęciu RTG nie musi być przyczyną bólu.
Generalnie diagnoza FAI jest trudna do postawienia, ponieważ każdy z tych punktów oddzielnie ma bardzo małą wartość diagnostyczną.
Zanim wyślemy pacjenta na badanie obrazowe warto wykonać 3 testy:
- Test FADIR (zgięcie przywiedzenie i rotacja wewnętrzna) Test ma wysoką czułość i niska specyficzność. Brak bólu skłania nas do wykluczenia syndromu FAI.
- Test FABER (zgięcie, odwiedzenie i rotacja zewnętrzna). Brak ograniczonej ruchomości skłania nas do wykluczenia syndromu FAI.
- Test rotacji wewnętrznej przy 0° zgięcia biodra. Badany w leżeniu przodem. Ograniczona rotacja wewnętrzna z bólem lub bez skłania nas do diagnozy syndromu FAI.
Rehabilitacja
Postępowanie różni się w zależności od intensywności objawów dzieli się na 3 drogi :
- Leczenie zachowawcze – edukacja, zmiana stylu życia i nawyków ruchowych i “czujne czekanie” xd
- Rehabilitacja – o tym dalej
- Leczenie operacyjne – Po pierwsze korekcja biodra tak, aby ruch odbywał się bez konfliktu. Po drugie naprawienie albo usunięcie uszkodzonego obrąbka i chrząstki stawowej. Zabieg może być wykonany artroskopowo. Czasami konieczna jest otwarta operacja. W długim terminie leczenie operacyjne dawało lepsze rezultaty niż leczenie zachowawcze.
Fizjoterapia szczęśliwców, którzy spełniają wszystkie warunki polega na:
- poprawie/utrzymaniu zakresu ruchu;
- wzmacnianiu mięśni otaczających biodro;
- rozdzieleniu (dysocjacja) ruchów kręgosłupa i biodra.
Czym to różni się od postępowania przy innych dysfunkcjach biodra? W naszej praktyce niczym. Wszystkie trzy punkty powinny być podstawą w treningu dołu ciała każdej osoby niezależnie od dysfunkcji.
Casartelli zwraca jeszcze uwagę, że głębokie rotatory zewnętrzne biodra znajdują się najbliżej lokalizacji bólu, uszkodzenia i stanu zapalnego. Z tego względu mogą być najbardziej dotknięte FAI. Ich osłabienie może prowadzić do niestabilności stawu biodrowego. Casartelli nie podaje jednak przykładowych ćwiczeń celowanych w te struktury.
My polecamy ćwiczenie w którym guma albo terapeuta wykonuje trakcję biodra a ćwiczący naprzemiennie pozwala wyciągnąć kość udową z panewki (trakcja) a ćwiczący naprzemiennie pozwala ją wyciągnąć i stara się wciągnąć udo z powrotem do panewki. Oczywiście biodro jest super stabilnym stawem i ruchu tam nie będzie, chodzi o samą intencję. Ze względu na trudność wykonania, ćwiczenie nadaje się tylko dla osób świadomych swojego ciała.
Jeśli pacjent śpi na boku, warto zalecić spanie ze specjalnym klinem między nogami. Stosuje się go po zabiegu endoprotezy biodra, można też użyć zwykłej poduszki. Zapobiegnie to długotrwałemu utrzymywaniu rotacji wewnętrznej i przywiedzenia w nocy. Czyli bez tego pacjent śpi w pozycji jednego z testów prowokacyjnych na FAI 🙂
Trening z FAI (Konflikt Udowo-Panewkowy)
U podopiecznych ze stwierdzonym albo z podejrzeniem FAI koncentrujemy się na 4 fundamentach:
1. Dobór ćwiczeń – wybieramy takie wariacje przysiadu i martwego ciągu które najmniej prowokują ból. Często są to wariacje martwego ciągu i przysiadu ze skróconym zakresem ruchu.
- Semi Sumo Deadlift,
- Block Pull,
- SLDL,
- RDL,
- Box Squat,
- Pin Squat,
- Front Squat,
- Goblet Squat.
W planowaniu treningów u osób z Konfliktem Udowo-Panewkowy duży nacisk kładziemy na stabilizację miednicy i całej kończyny w ćwiczeniach jednonóż. Nasze ulubione to:
- Przysiad bułgarski z hantlem po stronie nogi zakrocznej lub z dwoma hantlami, zakroki, step up,
- RDL i SLDL jednonóż ze sztangą/kettlami/sztangielką/sztangielkami,
- RDL z jednoczesnym przyciąganiem gumy od przodu.
2. Kontrola i zarządzanie zmęczeniem – uwzględniamy okresy o wyższym i niższym obciążeniu biodra.
3. Forma – pełne zaangażowanie w każdym powtórzeniu. Stopa naprężona, środek ciężkości nad śródstopiem, ustabilizowany kręgosłup, wdech 360°, łopatka ustabilizowana.
4. Mobilka – większa niż normalnie ilość ćwiczeń na mobilność biodra – w dni treningowe i nietreningowe. Ćwiczenia muszą być dobierane indywidualnie. Przykłady ćwiczeń:
- Shin Box Get Up,
- Pozycja 90/90,
- CAR,
- Przywodzenia z gumą,
- Hip Airplane,
- Jaskółka z gumą.
Trójbój Siłowy
Jako Schabownia zajmujemy się głównie trójbojem siłowym. U osób które mają ambicje wystartować koniecznością w treningu są przysiady i martwy ciąg w najsilniejszej wersji. Ale tylko okresowo. Większość roku skupiamy się na słabych ogniwach, więc głównymi ćwiczeniami mogą być nawet dalekie wariacje bojów wymienione wcześniej. Ćwiczenia muszą spełniać 2 warunki:
- Muszą celować w indywidualne słabe ogniwo danej osoby.
- Muszą być bezbolesne dla danej osoby.
Delayed Transmutation
Jeśli główne boje zaostrzają objawy FAI to wprowadzamy je najpóźniej jak to możliwe przed zawodami. To jak długo zawodnik potrzebuje, żeby przełożyć siłę z niespecyficznych ćwiczeń do specyficznych zależy od wielu czynników, m.in. od długości okresu przygotowawczego, stażu treningowego i koordynacji.
Bibliografia:
- Casartelli NC, Maffiuletti NA, Bizzini M, et al. The management of symptomatic femoroacetabular impingement: what is the rationale for non-surgical treatment? Br J Sports Med 2016;50:511–12.
- Griffin DR, Dickenson EJ, O’Donnell J, et al. The Warwick agreement on femoroacetabular impingement syndrome (FAI syndrome): an international consensus statement. Br J Sports Med 2016;50:1169–76
- Ishøi L, et al. Femoroacetabular impingement syndrome and labral injuries: grading the evidence on diagnosis and nonoperative treatment—a statement paper commissioned by the Danish Society of Sports Physical Therapy (DSSF) Br J Sports Med 2021;55:1301–1310.
- Ishøi L, et al. Now you see it – Now you don’t: A letter to the editor concerning “Surgery is no more effective than conservative treatment for femoroacetabular impingement syndrome: Systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials” Clin Rehabil. 2021 Mar;35(3):464-466
- Mielnik M. et al. Femoroacetabular impingement as a cause of hip pain in young adult patients Polish Surgery 2015;17: 1
- Monckeberg J, et al.Prevalence of FAI radiographic hip abnormalities in elite soccer players: are there differences related to skeletal maturity? BMJ Open Sport Exerc Med 2017;2:e000162.